Femme Fatales: Sterke Vrouwen in de Mode.

Tentoonstelling Haags gemeentemuseum.

“Welke leeftijd je ook hebt, laat mensen zien dat je power hebt”

Dat naaistertje’, zo werd de befaamde Coco Chanel minachtend omschreven door haar tijdgenoot Paul Poiret. Hij viel haar aan op haar vrouw-zijn, maar feitelijk zag hij haar als grote concurrent. Tijden zijn veranderd.

Nooit eerder stonden er zoveel vrouwelijke ontwerpers aan het hoofd van een modehuis als momenteel. Een perfect moment voor een tentoonstelling waarin sterke vrouwen in de mode centraal staan. Femmes Fatales is de eerste tentoonstelling in de modegeschiedenis die volledig is gewijd aan vrouwelijke ontwerpers. Ontwerpen zij anders voor vrouwen dan hun mannelijke collega’s? Wat is hun invloed? Wat betekent vrouw-zijn voor hun creaties? En wat is hun visie op mode? Er is werk te zien van Coco Chanel, Jeanne Lanvin, Elsa Schiaparelli, Mary Quant, Vivienne Westwood, Sonia Rykiel, Miuccia Prada, Maria Gracia Chiuri (Dior), Nederlandse grootheden als Fong Leng, Sheila de Vries en Iris van Herpen en vele anderen.

Daarbij kiest het Gemeentemuseum Den Haag voor spraakmakende fotografie met een opvallend model: Eveline Hall, een vrouw die enorme kracht uitstraalt. Dit classic model betrad op 65-jarige leeftijd voor het eerst de catwalk en stond daarna voor de camera van beroemde fotografen.

Classic model
Krachtige, opvallende vrouwen zie je ook steeds vaker verschijnen op de catwalk en in campagnes. Het zijn echte persoonlijkheden, sterke vrouwen. Het Gemeentemuseum speelt hierop in door voor deze tentoonstelling – onder anderen – te werken met een classic model. Eveline Hall, de zeventig inmiddels gepasseerd, kun je met recht een powervrouw noemen.
Op haar 65e werd ze ontdekt als model en ze liep vervolgens over de catwalk voor bijvoorbeeld Jean Paul Gaultier en werkte wereldwijd met beroemde fotografen als Peter Lindbergh. Voor Femmes Fatales schittert ze op foto’s en posters, onder andere in een 3D-geprinte creatie van Iris van Herpen. “Een fantastisch ontwerp, ik zou er maar wat graag de catwalk mee op willen! Ik vind het heel bijzonder dat ik aan deze fotoshoot met de vrouwelijke fotografen Petrovsky & Ramone mocht meewerken en ik kijk ook enorm uit naar de tentoonstelling. Niet alleen omdat er veel moois is te zien, maar ook omdat het zo’n belangrijk onderwerp is.
Wij vrouwen moeten ons altijd bewijzen, we moeten meer doen dan mannen. Dat geldt ook in de modewereld. Ik vind dat we als vrouwen moeten strijden voor gelijkwaardigheid. Zelf ben ik iemand die heel sterk overkomt en dat is een kracht waar je als vrouw gebruik van moet maken. Welke leeftijd je ook hebt: laat mensen zien dat je power hebt. Straal kracht uit. Dat is zeker in deze tijd belangrijker dan ooit!”

Maria Grazia Chiuri voor Dior, Miuccia Prada, Vivienne Westwood, Rei Kawakubo (Comme des Garçons), Sarah Burton voor Alexander McQueen en tot voor kort Phoebe Philo voor Céline. Stuk voor stuk powervrouwen. Met hun ontwerpen domineren ze de hedendaagse catwalks en sommigen zijn ware voorvechters van de vrouwenrechten of spreken zich expliciet politiek uit. Zo bestormde Kawakubo in de jaren 70 de Parijse catwalk met de naam Comme des Garçons, wat letterlijk ‘net als de jongens’ betekent. Westwood is al haar hele carrière politiek geëngageerd en zet zich in voor verschillende politieke overtuigingen en het milieu. Katherine Hamnett gebruikte in de jaren 80 het T-shirt als medium om zich uit te drukken. De foto waarop zij in protestshirt Margareth Thatcher de hand schudt, is wereldberoemd.

Meer recent bedrukte Maria Grazia Chiuri in haar eerste collectie voor Dior T-shirts met de tekst ‘We Should all be Feminists’, gebaseerd op een publicatie van een activiste. Een jaar later gebruikte Chiuri wederom T-shirts, dit keer met de prikkelende vraag ‘Why Are There No Great Women Artists?’. Chiuri zelf geeft aan dat de opkomst van Donald Trump, de women’s protest marches en de #metoo-beweging haar engagement in het publieke debat hebben aangewakkerd. Dat geldt ook voor Angela Missoni (Missoni). Voor haar najaarscollectie 2017 bracht ze zogenaamde ‘pussy hats’, ontworpen als protest tegen Donald Trump, van de straat naar de catwalk.

Met zulke krachtige vrouwen die niet alleen prachtige ontwerpen maken, maar ook lef tonen en duidelijke statements niet schuwen, is het nauwelijks nog voor te stellen dat de eerste vrouwelijke ontwerpers zich staande moesten houden in een mannenwereld. In de negentiende eeuw kwam hier verandering in, toen vrouwelijke couturiers als Jeanne Paquin en Jeanne Lanvin en later Gabriëlle ‘Coco’ Chanel, Madeleine Vionnet, Madame Grès (Alix Barton) en Elsa Schiaparelli hun eigen couturehuis begonnen. Als ware femmes fatales maakten deze dames, als hen dat zo uitkwam, handig gebruik van hun vrouwelijkheid. Zij zetten hun vrouw-zijn in om aan te geven dat alleen zij in staat waren ten volle te begrijpen hoe je het beste een vrouwenlichaam kunt kleden. Na de Tweede Wereldoorlog verschenen visionaire ontwerpers als Mary Quant, Sonia Rykiel en Barbara Hulanicki (Biba) ten tonele. En ook deze jonge garde had volop aandacht voor vrouwelijkheid en comfort. De wikkeljurk die Diane von Furstenberg in de jaren 70 ontwierp lijkt nu zo vanzelfsprekend, maar was destijds een revolutie.

De tentoonstelling Femmes Fatales – Sterke vrouwen in de mode bevat werk van een indrukwekkende lijst vrouwelijke (inter)nationale ontwerpers. Naast wereldberoemde namen komen in de tentoonstelling ook vrouwen aan bod die achter de schermen van menig modehuis verstrekkende invloed hebben of hadden, maar compleet onbekend zijn in de modegeschiedenis.

7 november 2018 t/m 24 maart 2019 Haags Gemeentemuseum